paradis artificiaux ach Debussy
die een hele tijd heel serieus
probeerde Russisch componist
te worden niet verklappen
nee niet verklappen of juist wel
pararadijzenaar rareizenaar maar

hoe serieuzer hoe meer moeite
des te verwonderder de dooiedingenwereld bijna
groeide ergens een ander Rusland

NIEMANN

als dit algemeen valt te verwoorden
is er dan wat aangetoond?

je hebt er
die niks vertellen bijna
zelf denken ze van wel ze
willen iets vertellen vertellen alsmaar

maar dat is niet zo zo
gebruiken ze wat door anderen
al zo vaak gebruikt is dat

het niet meer zichtbaar hoorbaar is

je denkt dat je het weet wat het betekent
maar het is er al niet meer

het was er al zo vaak

juist dan moeten we opletten
want ze zijn wat aan het doen

ze zijn verslaafd op zoek alsmaar
naar thuiskomst alsmaar in

bestaande beelden

in de glinsterende stilstand van geluk

het landschap heeft kleuren
heel ver weg
een streep witlicht
en stopt
in schaduw op een muur

een hand met bleke vingers drukke
losse tonen

interieurfoto’s met veel zwart
met zijn zuster

hij leefde nog tot 1953
in dit appartementenblok in Leipzig

foto van de voordeur

(wellicht ooit sierlijk die paarse beeldspraak
rond de disteltitels

en wat een slecht portret met
vieze rode lippen onder
de strogele harensnor)

(Walter Niemann)

POHÁDKA

het zingt alle kanten op
het is er groen
bijna niks een zandpad

waar je voor het eerst loopt
in het dagelijkse
onbekende

vraagt niet, zo voorbij
vanzelf

’s avonds
in een andere gewone
taal naar bed

naar dromen andere
dagen zon en regen zo

een leven door en nog een
zonder ook maar iets
te weten vragen ergens
te komen

bijna niks een zandpad
door het groen

OUDERWETS SPROOKJE

(voor bijvoorbeeld
B. van den Sigtenhorst Meyer)
magere geesten met mensengezichtjes
sluipen geluidloos langs, misprijzend, proberen
telkens toch weer de trede, zonschaduwkrieuwelend
naar het terras

verboden! knarskrijst het dradige koor
dat de knikkende bloemen bewaakt die dagelijks
paarsroze, oranje enkel de zon langs dromen
tot ze gevonden worden

hun verdorde zusjes laten ze gedachteloos maar
uit hun midden naar beneden dwarrelen

op de droge tegels neer of erger
in de waterplas die in de vroege middaghitte, waterglas
ligt weg te drogen

knik van nee in de wind hij bulderlacht erom
van nee alle zusjes van nee, de scherpe kleurige

behalve de oude warrige zeeden schudt langzaam maar
jaaa jaaa jaaaa

de geestjes sluipen voorbij nu
kijken strak voor zich

tussen
het bewegen van bladeren bewegen van
schaduwen van bladeren takken
schaduwen van takken

zonlicht hier en schaduw en weer
verder zonplek schaduwplek

brandend weerkaatste zonnelichtplek
en scherpe handschaduw

rinkelende grassprietenschaduwtjes
tafelblad- en stoelzittingzonlichtspleten
kiezelhobbelend

golven van groendonkerglinstermassa
welven zwellen of juist opwaaien
of strijken of juist wittegrijs blootwaaien

tussen
medeklinkers gonsgolvend slissen
of afzonderlijk ritselt in tiprakende ontelbare geluidjes
snelvliegend valgolvend van de ene
in de andere hoogte over elkaar

aangolvend afnemend weer zwelvend weer
zacht zwachter voldikker
bijna oorverdovend lijkend te worden dat het
ergens van borstbinnen ook gaat
staan bollen gaat zweljeuken

tussen: levenslang
met het botte potlood smalle gummetje
eindeloos toontjes bijschrijvend veranderend het
eindelijk ontoevallige massieve ruisen slissen
sissen toon voor toontje wolken met

te weinig waarden
voor te flakkerende klankmassa’s bollingen ver
maar koppig alsmaar
blijven naderen naderen

op de rand een muur
waar je net overheen kijkt

je kunt de diepte in
waar velden, boompartijen wegstromen

daar windmuziek bij denken breedlagig veeltonig
langswaaiend, ritselrijk van hoogte, diepte
een ruismidden van boomtoppenloof
dat net onder ooghoogte beweging maakt

je kunt dat niet doen—de scherpte dan van de muurrand
tegen blauw met vele soorten bollende wolken
sommige dreigend donker—en

het valt stil met trage klanken, hooggestapeld
herhaald in zwellende onbegrensde
weer slinkende brede vormen, dit

zijn al twee bedachte stukken
die je verder zou kunnen beschrijven, net zolang
tot ze er bijna zijn—word dan, vanzelf

een componist uit een klein land
dat niet mee hoeft te doen omdat ze

voldoende muren hebben, dalen, bomen,
lange wegen waar niet veel voorbijkomt

[widgetkit id=”2″]

Description: Four short pieces of different duration:

1. Chemin du solitaire (Camí del solitari)
2. Chemin de fête sans joie (Camí de festa sens alegria)
3. Chemin de la dernière rencontre (Camí del darrer encontre)
4. Chemin sur la colline (Camí damunt del turó)

Difficulty: About 6/10

Availability: Nowadays at Éditions Salabert.

 

Sometimes you just need to have a good look: these symbolic, mystical titles in French and Catalan, and a dedication: a l’amic Frederic Mompou. And the musical similarities.

Manuel Blancafort de Rosselló (1897-1987), although he received his first music lessons from his father, and later had harmony lessons with Lamote de Grignon, is actually the unknown younger brother of Frederic Mompou. It was the latter one who urged him to continue composing, during their long periods spent together at the family health resort of Balneario Blancafort at La Garriga, near Barcelona. They became friends for life.

As a young man, Manuel Blancafort worked in the pianola roll factory of his father, and in its service travelled all over the world, later he started a factory for beauty products (“Perfumes Blancaflor”), a cosmetics laboratory, worked for an insurance company, and for the publishing house Ariel. This to sustain an expanding family of eventually eleven children. And in the meantime he composed, lover of silence and seclusion, and was closely involved with musical life in Catalunya…

And you can close your eyes and imagine the landscape going with it just like that – and make yourself ridiculous, when times are changing, or information becomes available. So that’s what we are going to do right away. Times have changed already long ago.
1. Road of the Solitary

Pianissimo, murmuring: it comes in layers, three in this case, sounding wide apart. A monotonously ongoing line which wanders irregularly along the same few notes, a horizon?
A steep, empty pattern underneath it. And over all this a simple, ascending, descending melody which seems unable to make up its mind, ending every time on a slow, single thrill, a bit higher, a bit lower. It stops.

Then a sort of clumsy dance, again and again a few steps made of piled up empty fifths, a little longer, shorter, probably a memory of something cheerful (this indirectness clearly audible). It sounds like a dry, rocky landscape in which every now and then scraps of meaning appear in seemingly accidental, angular leaps, ending in an eruption of… regret?

No, that’s enough. This is not the entire piece, and the other three are just as sunlitsharp and evocative. Their musical means: wide, unfinished sounding chords, or on the contrary tight and wrenching, as if each sound is imagined anew, and tasted. Searching, hesitating melodies, stubborn rhythms, stagnation, sudden movement, harsh contrasts, and always, as if by accident, the appearance of different layers, counterpoint. And nevertheless it all sounds softly, melancholically.

This music wants to reinvent itself from the bottom up, to look for the unhampered expression of its dream-clear wordless images. It is not sociable music, it is meant for every single one of us, for the dreamer in the silent, locked-away world of our lonely hours.

Play it!

Description: 32 short to very short pieces without titles.
The order is according to tonality, along the circle of fifths (major & minor); first sharps, and from no. 16 on flats.

Difficulty: mostly level 4/10

Availability: not in print anymore (as far as I know)! Antiquarian copies can still be found relatively easy.

 

Stephen Heller (1813-1888), born in Budapest, and after a traumatic period as a travelling infant prodigy stranded in Augsburg in 1830, lived in Paris from 1838. Though he befriended celebrities like Schumann, Berlioz, Chopin and Liszt, he lived, increasingly aloof from all fashionable fuss, for music, his beloved books, and far too many cigars. After 1871 he slowly became blind. Out of his 158 opus numbers, (almost exclusively for the piano) only some six are still in print. And that’s a pity!

In 1911 Rudolf Schütz writes about opus 119: Es wird in der gesamten ungeheueren Klavierliteratur nicht leicht ein Werk nachzuweisen sein, daß bei so mäßigen Ansprüchen an die Technik des Spielers einen so reichen Inhalt mit großem Wohllaut in kleinsten aber immer interessanten anmutigen Formen zum Ausdruck bringt. (…) Spiele selbst und empfinde!

(It will not be easy to find a work in the collected enormous piano literature, which while making such moderate demands on the player’s technique expresses with such sonorous beauty such a rich content in the smallest, but always interesting and enticing forms. (…) Play yourself, and discover!)

…and this still holds true in the ever ungeheuerer labyrinth of piano music. Clear as water, one piece tumbles over the other, some only two lines short, but always full of atmosphere, rich in contrasts, precise and lovingly, and often surprisingly capricious. Many pieces talk, or depict a short dramatic scene. Others sing an old song, or a lonely melody, or a careless walking tune, through which the wind blows. You hear it, and it has already gone. Heller, city-, chamber-dweller, hermit: of course a lot of it has to do with nature, a glistening nature which never really existed, except during short moments, or in romantic stories, poetry and painting. And in movies, shopped photos, tourist brochures and mythical games, in short in the heads of us, dreaming city dwellers, for we recognise him.

And it’s German music, and German nature. Not surprising though for a lifelong admirer of Schumann. Heller corresponds with him from as early as 1835, and writes for the New Periodical for Music, founded by Schumann. The latter reviews seven of Heller’s opus numbers, calls him a real romantic, an artist’s nature, and writes that they have a lot in common.

Of course there are differences. Heller covers a much more limited area. All his life he only writes for the piano, and obviously feels most at home in the smaller, the smallest forms. His music, alert and inventive as it is, never gets severe, or elaborately polyphonic, never massive and awe-inspiring, but in essence always remains naïve and direct; an idea, melody, harmony. And timbre! In this he resembles Schubert a little bit. And maybe, by rarely trodden paths round the back, has had more influence on French music after his death than we know. But that’s for another time.